Hier vindt u het overzicht van de inhoud van de verschillende deelsessies.

Ronde 1 (13:45 tot 14:30)

• Zoeken naar vrede met Augustinus

Door: dr. Patrick Overeem

Er is momenteel veel te doen over de polarisatie tussen ‘gelukkige optimisten’ en ‘ongelukkige pessimisten’, oftewel anywheres en somewheres. Het is een veenbrand die regelmatig uitslaat en hoog oplaait. Velen zoeken naar manieren om hem te blussen, maar sommige blusmiddelen lijken olie op het vuur. In zijn grote heils- en wereldgeschiedenis beschrijft Augustinus een tegenstelling die hier haaks op staat: die tussen de civitas dei en de civitas terrena. Christenen en niet-christenen hebben radicaal verschillende opvattingen over het hoogste goed. Hun invullingen van rechtvaardigheid en hun voorwerpen van liefde zijn onverenigbaar. Is daarmee vreedzaam samenleven in één politieke gemeenschap onmogelijk? Wat is vrede eigenlijk en wat betekent het dat christenen de ‘vrede van de stad’ moeten zoeken? Deze vragen staan centraal in het beroemde boek XIX van De Civitate Dei. In de deelsessie bespreken we Augustinus’ vragen én antwoorden in het licht van de polarisatie in onze tijd.

Bekijk hier de presentatie.

• Veiligheid in Afrika: hoe gaan religieuze leiders om met gewelddadig extremisme?

Door: dr. Simon Polinder

Het verlangen en streven naar veiligheid is een universeel gegeven, maar krijgt in verschillende contexten vorm. In deze workshop focussen we op twee landen uit Afrika die regelmatig te maken krijgen met gewelddadig extremisme: Nigeria en Kenya. De overheid probeert hier tegen op te treden, maar niet altijd met succes. Welke rol speelt religie hierin? Wat doen religieuze leiders in reactie op gewelddadig extremisme? Welke narratieven hangen zij aan dragen zij uit? In deze workshop vertel ik over mijn onderzoek naar de rol van religieuze leiders in relatie tot gewelddadig extremisme in Nigeria en Kenia. Ik deel mijn dilemma’s, conceptuele keuzes en zou de filosofen willen vragen: hoe kun je over religie theoretiseren waarbij je enerzijds recht doet aan haar complexiteit en anderzijds aan haar uniciteit?

Bekijk hier de presentatie.

• Kracht ten goede. Een filosofie van de tijd

Door: em. prof. Sander Griffioen

Kracht ten goede, het nieuwste boek van Sander Griffioen, is een intrigerend filosofisch werk dat je meeneemt in een reis door de tijd. Hij vertelt in deze deelsessie over zijn boek en gaat er graag met u over in gesprek. Griffioen schrijft dat we niet bang hoeven te zijn voor de tijd. Hij laat zien dat tijd een kracht ten goede is. De auteur biedt een waaier aan vragen en gedachten: kunnen we ontkomen aan de tirannie van de klok? Welke rol speelt God in de tijd en hoe verhouden kwaad en goed zich tot de tijd? Griffioen heeft aandacht voor het kleine, zoals bloeiende appelbomen en zingende kinderen, maar ook voor de betekenis van tijd in het licht van het onmetelijke universum.

Ronde 2 (14:40 tot 15:30)

• De radicaliteit van vertrouwen: Kierkegaard over het offer van Abraham

Door: Timon Beeftink

Hoe radicaal kan vertrouwen zijn? In Genesis 22:2 lezen we hoe Abraham geroepen wordt door God: “Neem toch uw zoon, uw enige, die u liefhebt, Izak, ga naar het land Moria, en offer hem daar als brandoffer op een van de bergen die Ik u noemen zal” (HSV). Abraham geeft gehoor aan de opdracht, en reist af naar Moria. Hoe zou hij zich tijdens deze driedaagse reis gevoeld hebben? Wat zijn de implicaties van zijn radicale vertrouwen? In ‘Vrees en beven’ staat Johannes de silentio, een pseudoniem van de Deense filosoof en theoloog Søren Kierkegaard, bij deze vragen stil. Tijdens deze deelsessie bespreken we het verhaal van Abraham en de spanningen die de silentio in dit verhaal ontwart. Bestaat er een absolute plicht tegenover God? Mogen we onze voornemens verzwijgen voor anderen? Kan geloofsvertrouwen onze ethische verplichtingen overstijgen? Stuk voor stuk spannende vragen, waarover we samen in deze deelsessie in gesprek gaan!

• Vertrouwen in wetenschap en technologie

Door: prof. dr. Marc de Vries

De covid-crisis heeft laten zien hoe onevenwichtig het maatschappelijk vertrouwen in wetenschap en technologie is. Bij de eerste persconferentie werd benadrukt dat wij goed moeten luisteren naar de deskundigen, en dr. Jaap van Dissel was aanwezig om uit te leggen wat er moest gebeuren. In latere persconferentie was er van hem geen spoor meer te vinden en moest voortdurend rekening gehouden worden met maatschappelijk wantrouwen, het extreemst zich uitend in complottheorieën met wetenschap en technologie als partners in het complot. Ook scepsis ten aanzien van de beweringen van het RIVM die soms wel erg snel veranderden droeg niet bij aan vertrouwen. Blijkbaar bezit de maatschappij te weinig inzicht in de aard van wetenschap en technologie om tot een evenwichtig oordeel te komen en niet te vervallen in extreem vertrouwen of extreem wantrouwen. Wetenschappelijke en technologische geletterdheid zouden daarom tot de intellectuele bagage van elke burger moeten behoren en daarom tot goed burgerschap gerekend moeten worden. Het onderwijs heeft een taak in het stimuleren hiervan.

Bekijk hier de presentatie.

• Augustinus over eigenliefde

Door: dr. Wilco de Vries

Hoe kunnen we op de goede manier onszelf liefhebben? Staat eigenliefde op gespannen voet met de oproep tot zelfverloochening? Wilco de Vries gaat in op deze vragen op basis van zijn proefschrift over eigenliefde bij Augustinus. Volgens Augustinus houden we van onszelf als we God liefhebben. Als we God niet liefhebben, houden we niet van onszelf (ook al denken we van wel), omdat we onze bestemming niet bereiken. In de gereformeerde traditie is een debat gaande over de vraag of gereformeerde theologie en praktijk ruimte bieden voor gepaste eigenliefde, vanwege de sterke nadruk op de zondigheid van de mens (“onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad”, aldus de Heidelbergse Catechismus). Volgens De Vries is Augustinus’ visie behulpzaam voor een gezond perspectief op eigenliefde.

• Vertrouwen in de democratische rechtsstaat

Door: Maurits Potappel MA LLM

De democratische rechtsstaat in Nederland staat onder druk. Volgens Herman Tjeenk Willink is er zelfs sprake van sluipende uitholling en betonrot. Verschillende onderzoeken laten zien dat er steeds minder vertrouwen is in de daadkracht van de regering en de werking van de democratie in Nederland. Nepnieuws, ondermijning en het in twijfel trekken van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht dragen bij aan het dalende vertrouwen van burgers in rechtsstatelijke instituties. Ook de overheid zelf heeft gefaald en het vertrouwen van de burger op de proef gesteld. Dit werd duidelijk zichtbaar in de toeslagenaffaire en de nasleep hiervan. Wat is er nodig om het vertrouwen in de rechtsstaat te herstellen? In de zoektocht naar herstel van vertrouwen stelde de Raad voor het Openbaar Bestuur dat het noodzakelijk is om werk te maken van een zogenaamde rechtsstatelijke cultuur. Wat wordt hiermee bedoeld? Welke elementen zou zo’n cultuur moeten bevatten? En kan de Normatieve Praktijkbenadering met bijbehorende rechtsstatelijke deugden helpen om deze rechtsstatelijke cultuur vorm te geven? Deze vragen komen aan de orde in deze deelsessie.