“Hoe zijn we mens naar Gods bedoeling?”

In oktober 2021 heeft Sander Luitwieler zijn werk neergelegd vanwege langdurige vermoeidheidsklachten. Inmiddels is hij tot het besluit gekomen dat hij terugtreedt als directeur van Stichting voor Christelijke Filosofie en het Lindeboom Instituut. Vanaf augustus 2016 was Sander directeur van beide stichtingen. In dit afscheidsinterview blikt hij terug op deze periode.

Hoe gaat het en hoe ben je tot je besluit gekomen?

Het gaat beter, maar ik blijf last houden van vermoeidheidsklachten en pijnlijke spieren. Dat speelt al heel lang, maar in de afgelopen jaren zijn mijn klachten verergerd. Het was voor mij bevredigend, maar ook intensief om directeur van twee verschillende stichtingen te zijn. Naast mijn klachten speelt ook mee in mijn besluit dat ik, na ruim vijf jaar dit werk te hebben gedaan, toe ben aan iets anders.

Hoe kijk je terug op je periode als directeur?

Ik vind het pijnlijk om op deze manier mijn functie neer te leggen. Tegelijkertijd kijk ik met  voldoening terug op wat ik de afgelopen jaren heb kunnen doen en ben ik daar dankbaar voor. Ik heb veel werk gestoken in het continueren van de bestaande leerstoelen. Tijdens mijn periode als directeur zijn er ook enkele nieuwe hoogleraren aangetreden.

Naast het continueren van het bestaande werk, hebben we ook gewerkt aan vernieuwing. Zo is er een begin gemaakt met het kennisnetwerk, waarin de leerstoel van Jan van der Stoep aan de Theologische Universiteit Kampen | Utrecht een belangrijk knooppunt vormt. Met het kennisnetwerk willen we ons werk toekomstbestendig maken door meer in te zetten op gemeenschappelijk onderzoek, onderwijs en kadervorming.

Ik ben ook erg dankbaar voor het werk dat achter de schermen op het bureau van beide stichtingen is gedaan. Samen met Marieke, Henk en Teunis hebben we veel werk verricht om de organisatie qua administratie, financiën en communicatie op orde te brengen en te professionaliseren. Dat er nu een nieuwe huisstijl en website is en ook Aspecten in een nieuw jasje verschijnt, vind ik mooi om te zien.

Wat was voor jou een hoogtepunt tijdens je periode als directeur?

Dan denk ik toch aan de verschillende bijeenkomsten met de Amerikaanse christen-filosoof Nicholas Wolterstorff die we een aantal jaren geleden hebben georganiseerd. Dat waren heel waardevolle bijeenkomsten. Zijn werk is erg belangrijk voor de christelijke filosofie. Hij verbindt de continentale en analytische traditie op een mooie manier.

Wat wil je je opvolger meegeven?

Met name dat er wordt ingezet op het verder uitbouwen van het kennisnetwerk, waaronder het invullen van de andere knooppunten. Ik hoop dat we door een gemeenschappelijk aanbod vanuit het kennisnetwerk meer studenten kunnen bereiken en christen-wetenschappers en -professionals kunnen toerusten. Daarnaast is het goed om digitale mogelijkheden verder te benutten, denk aan online cursussen of podcasts. Met de nieuwe website zijn daar nog voldoende groeimogelijkheden.

Wat heb je zelf geleerd van christelijke filosofie?

Ik heb veel geleerd over mensbeeld vanuit christelijk-filosofisch perspectief. Bij deze thematiek ligt ook echt mijn hart: hoe kunnen we mens zijn en worden naar Gods bedoeling? Christelijke filosofie geeft heel waardevolle input voor het beantwoorden van deze vraag. In lijn met de aspectenleer van Dooyeweerd gaat het om het honoreren van alle aspecten van het mens-zijn in hun diversiteit en samenhang. Dus niet alleen focussen op onze co   gnitie, maar ook op het fysieke, psychische, spirituele en sociale aspect. Deze aspecten werken op elkaar in en hangen met elkaar samen. Daar weer aan ten grondslag ligt de notie van het hart als het centrum van onze drijfveren en verlangens, vooral liefde. Dit raakt ook aan het werk van Charles Taylor, die in Bronnen van het zelf de bron van liefde (agapè) cruciaal acht voor onze culturele en – volgens mij ook – persoonlijke identiteit.

Ik geloof dat je meer tot je bestemming kunt komen – leven vanuit liefde – naarmate je meer in contact bent met de bovengenoemde aspecten van jezelf. Door meer in contact te zijn met jezelf, kun je ook meer in contact komen met de ander en met God. Ons leven is vaak heel gefragmenteerd, versterkt door de focus op de ratio in onze cultuur. Heelwording is een prachtig christelijk begrip, dat uiting geeft aan het belang dat alle aspecten van het mens-zijn een plek krijgen in onderlinge samenhang.

Op welke manier neem je dat mee in je leven?

Met deze thematiek wil ik zowel theoretisch als praktisch bezig zijn en blijven. Ik zou graag mensen begeleiden om meer ‘heel’ te worden. Zelf wil ik ook graag die weg gaan. Dat is echter niet altijd makkelijk. Als ik meer in contact ben met mijn lichaam, ben ik ook meer in contact met het feit dat ik beperkt ben, dat ik grenzen heb, dat ik pijn ervaar, dat ik moe ben. Toch is de weg naar heelwording alleen te vinden door deze gebrokenheid heen. Ik heb daarin veel geleerd van het werk van Henri Nouwen. Pas heb ik een boek van Anselm Grün gelezen (Het kruis), waarin dit ook aan de orde komt. Hij beschrijft dat Jezus bij uitstek laat zien dat lijden noodzakelijk is om echt mens te worden. Te midden van mijn gebrokenheid is dat een hoopvol perspectief.

Dit interview verscheen in onze nieuwsbrief Aspecten.