Belijdenissen van Bono en Nick Cave

Filosofie en cultuur | Geert Jan Spijker

Onze popcultuur is minder seculier dan velen geneigd zijn te denken. Er is – in de woorden van Corjan Matsinger elders in dit nummer – veel ‘heilige herrie’ op radio en Spotify. Als we goed luisteren dan horen we in de popmuziek tussen hedonisme en oppervlakkigheid allerlei Bijbelse thema’s langskomen, zelfs een verlangen naar God. In dit artikel staan twee grootheden uit de popmuziek van de afgelopen decennia centraal: U2-zanger Bono en de Australische artiest Nick Cave. Bono publiceerde eind vorig jaar zijn memoires in het prachtige boek Surrender. Van Nick Cave verscheen in datzelfde jaar 2022 een boek getiteld Faith, Hope and Carnage met indringende interviews over geloof, hoop en liefde. En over zijn overleden zoon. Wat kunnen wij leren van deze psalmisten en hun ‘belijdenissen’?   

Nick Cave is bij het grote publiek helaas niet erg bekend, hooguit van zijn hit Where the wild roses grow met Kylie Minogue. Dat is niet vreemd, want de muziek die hij maakt is niet altijd even toegankelijk. Zeker de albums uit de begintijd van zijn inmiddels ruim veertigjarige carrière zijn nogal rauw en rebels. Op latere leeftijd ging hij muziek maken die gemakkelijker in het gehoor ligt, al bedriegt vaak de schijn – de poëtische teksten blijven weerbarstig. In veel liedjes spelen christelijke thema’s een belangrijke rol, al wordt dat niet altijd opgemerkt. Cave heeft letterlijk een leven achter de rug van seks, drugs (met een heroïneverslaving) en rock-’n-roll. Maar altijd lag er tussen de drugs en de drank “een geopend exemplaar van de Gideons Bijbel met onderstreepte passages. Zo is het altijd geweest”, aldus Cave (p. 22).

Naarmate hij ouder wordt neemt het verlangen naar God serieuzere vormen aan. Helemaal als zijn vijftienjarige zoon Arthur in 2015 overlijdt verandert er bij Cave iets in zijn spiritualiteit. Het ingetogen album Ghosteen verschijnt, dat hij betitelt als een religieus album, een gebed. En afgelopen jaar verscheen Seven Psalms. De Bijbelse verwijzingen komen niet uit de lucht vallen. Als jongen zong hij al in een kerkkoor. Hij leert de Bijbel kennen en zal er gedurende zijn leven mee bezig blijven. Een geloofsopvoeding van zijn liberale ouders krijgt hij niet zozeer. Zijn moeder stond wel positief tegenover geloof, maar het ‘lukt’ haar zelf niet te geloven.

Godzoeker

Fascinerend aan het boek van Cave is dat het een gesprek is tussen een Godzoekende artiest en een journalist die zijn (katholieke) geloof aan de wilgen heeft gehangen. De laatste lijkt af en toe verbouwereerd, soms zelfs ontsteld, over Caves opvattingen rond geloof en God. De zanger neemt onbeschroomd, bijna uitdagend, de oude christelijke woorden als genade, absolutie, zonde en vergeving in de mond waardoor de journalist zich geregeld moet herpakken. Cave geeft nadrukkelijk aan dat hij niet zozeer geïnteresseerd is in esoterische ideeën van spiritualiteit, maar aangetrokken wordt door klassieke christelijke opvattingen, al zou hij zich geen traditionele christen noemen. De journalist probeert Cave recht te doen en te verstaan, maar of het – filosofisch gezegd – tot een horizonsversmelting komt? Het levert in ieder geval spannende interviews op.

Meer lezen? Ga naar www.sophieonline.nl of bestel het nieuwe nummer van Soφie over popmuziek en -cultuur.